Het begint bij jezelf
Je 'ware zelf' is - eigenlijk heel simpel - wie je in werkelijkheid bent. Alleen 'wie je echt bent' kan het beginpunt van je ontwikkeling zijn. Dat lijkt een open deur. Maar het is moeilijk om te weten wie je in werkelijkheid bent, want we worden geplaagd door herinneringen en ervaringen die ons hebben geleerd hoe we zouden moeten zijn. En we worden geplaagd door pijnlijke ervaringen die ons geleerd hebben ons ware zelf te verstoppen achter veilige maskers van aanpassing en zelfverhulling. Veel strategieën van zelfontwikkeling helpen ons alleen maar om die maskers te verfijnen en versterken - en maken zo de vervreemding alleen maar groter. Zo zijn wij allemaal onszelf in meer of mindere mate kwijtgeraakt. Beginnen bij jezelf betekent: het opnieuw kennismaken met je ware zelf.
Zonder oordeel
Uiteindelijk gaat het erom jezelf zonder oordeel (anders gezegd: waarderend, in verwondering en openheid) te kunnen zien. Ik ben ervan overtuigd geraakt dat in de realiteit van wie je bent een grote wijsheid verscholen zit. Een wijsheid die de weg wijst, op een geheel eigen manier. Maar die wijsheid laat zich alleen zien als je je (voor)oordeel achterwege laat.
Leiderschap
Wat is dan leiderschap? Uiteindelijk denk ik dat leiderschap gaat over het volgen van je ware zelf. Dat lijkt makkelijker dan het is, want het ware zelf is 'eigen-wijs'. Het volgt niet zomaar de algemene conventies, en ook niet de oordelen die je over jezelf en de wereld hebt. Leiderschap begint, zo gezien, met luisteren naar jezelf, jezelf leren kennen, zodat je weet wat je te doen staat als leider van anderen.
Opgejaagd door de vergelijking met anderen
De 'normale' manier om ons ontwikkelpad uit te stippelen is niet ons zonder oordeel te richten op onszelf, maar ons te vergelijken met de anderen om ons heen - vooral die we 'beter' vinden. Zo vorm je oordelen over jezelf. Je kunt je vergelijken met anderen om je ambities of je 'lat' te bepalen. Je kunt je afzetten tegen anderen om je mening te vormen. Je kunt streven te worden als je idool of te winnen van je concurrent. Maar, zo heb ik ontdekt, zo geformuleerde ambities maken onrustig en ongelukkig, gehaast en opgejaagd, onverzadigbaar en armoedig. Ze zijn eerder 'volgend' dan 'leidend'. Ze verwarren en fragmenteren je ontwikkeling, en zorgen ervoor dat je langzaamaan jezelf kwijtraakt.
Luisteren naar jezelf
Je ware zelf - en het ware zelf van de ander - schreeuwt haar wijsheid niet van de daken. Het vereist grote aandacht, geduld, en een stille geest om haar subtiele raadgevingen te kunnen horen. In al het lawaai van de eisen die je jezelf stelt gaat de zachte stem van het ware zelf vaak verloren. Persoonlijke ontwikkeling gaat erom de 'eigen' weg van je ware zelf te proberen volgen of begrijpen. Dat is iets heel anders dan de loop van je ontwikkeling te forceren in een door jouzelf gekozen richting.
De (tanende) illusie van controle
In de wereld die wij hebben gebouwd is de natuurlijke loop der dingen zoveel mogelijk ingedamd. We hebben onze wil aan de natuur opgelegd, hebben haar in een keurslijf geforceerd, onszelf incluis. Even leek het alsof wij de totale heerschappij hadden bereikt. Maar de klimaatcrisis leert ons een andere les: de natuur laat zich niet forceren, vindt altijd weer een eigen weg. Des te harder wij forceren, des te krachtiger de natuur terugduwt. Dat geldt niet alleen voor de natuur om ons heen, maar ook voor de natuur in onszelf: onder alle druk raken we gestrest, geïsoleerd en depressief, en verliezen we ons gevoel van purpose. Onze diepste natuur laat zich niet managen.
Tenslotte: waaraan ik hoop bij te dragen
Ik geloof dat de mens in een crisis verkeert. We zijn te ver afgedreven van de natuur. Sommigen zeggen van God. We zijn verdwaald geraakt in onze eigen constructies. We zijn verstrikt geraakt in de machine die we zelf hebben gebouwd. Die machine is ons gaan overheersen. Daarom geloof ik dat we terug moeten, naar onszelf, naar eenvoud, naar waarachtigheid. We zouden minder moeten investeren in de alomtegenwoordige hang naar efficiëntie en concurrentie, het recht van de sterksten of 'de tucht van de markt', en meer op de essentie: waar het uiteindelijk om gaat. Wat dat is, dat vertelt je ware zelf je.